© Czesław Domański, Alina Jędrzejczak Artykuł udostępniony na licencji CC BY-SA 4.0
The aim of this article is to present the achievements of selected representatives of Polish statistics who developed the methodology of statistical research under full conspiracy during the German occupation (1939–1945). Those who engaged in such activities risked their lives or being sent to concentration camps. The statisticians carried out their work mainly at the secret Institute of Social Economics (ISE) in Warsaw and the Statistical Department of the Board of the Capital City of Warsaw.
The article describes the activities of the ISE and the achievements of Polish statisticians in Cracow and London. Additionally, it presents the short biographies of the ten most active statisticians cooperating with the Polish Government in Exile. These biographies open with Ludwik Landau, who devoted all his knowledge and skills to the study and analysis of the living conditions in occupied Poland. This statistical work, carried out in life-threatening circumstances, yielded results whose majority was transmitted to the authorities of the Home Army and the Government Delegation for Poland. This ensured the continuity of empirical research and provided reliable information about the country, which was later used in negotiations concerning the future of Poland.
methodology of statistical research, German occupation, Institute of Social Economics, Ludwik Landau
B25, B30, B31, N94
Brukalska, B. (1948). Zasady społeczne projektowania osiedli mieszkaniowych. Wydawnictwo Ministerstwa Odbudowy.
Czarnkowska, M. (1998). Zaremba Zygmunt. In B. Bulska (Ed.), Słownik Biograficzny Statystyków Polskich (pp.). Główny Urząd Statystyczny, Polskie Towarzystwo Statystyczne.
Domański, C. (1984). Ludwik Landau. In S. Kwiatkowski (Ed.), Sylwetki statystyków polskich (pp.). Wojewódzki Urząd Statystyczny w Łodzi, Polskie Towarzystwo Statystyczne Oddział w Łodzi.
Domański, C., & Okrasa, W. (2019). Wkład polskiej myśli statystycznej w rozwój światowej statystyki. Wiadomości Statystyczne. The Polish Statistician, 64(12), 68–81. https://doi.org/10.5604/01.3001.0013.6463.
Główny Urząd Statystyczny. (2018). Statystycy polscy. Biogramy. https://bws.stat.gov.pl/bws_67_statystycy_polscy_biogramy.
Kowalczyk, H. (1984). Edward Szturm de Sztrem. In S. Kwiatkowski (Ed.), Sylwetki statystyków polskich (pp.). Wojewódzki Urząd Statystyczny w Łodzi, Polskie Towarzystwo Statystyczne Oddział w Łodzi.
Kowaleski, J. T., & Obraniak, W. (1997). Sylwetki Łódzkich Uczonych: 37. Profesor Edward Rosset. Łódzkie Towarzystwo Naukowe.
Kruszka, K. (Ed.). (2012). Polskie Towarzystwo Statystyczne 1912–2012. Polskie Towarzystwo Statystyczne. Rada Główna.
Kula, W. (1962). Wstęp. In L. Landau (Ed.), Kronika lat wojny i okupacji (vol. 1, pp. –). Polskie Wydawnictwo Naukowe.
Landau, L. (1942). Ruch cen w Warszawie od października 1939 roku do października 1941 roku. Instytut Gospodarowania Społecznego.
Landau, L. (1957). Wybór pism. Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Landau, L. (1962–1963). Kronika lat wojny i okupacji (vol. 1–3). Polskie Wydawnictwo Naukowe.
Łazowska, B. (2017). Polskie badania statystyczne w okresie II wojny światowej. Wiadomości Statystyczne, 62(4), 68–85. https://doi.org/10.5604/01.3001.0014.0894.
Roztworowski, E. (Ed.). (1972). Polski Słownik Biograficzny (vol. 17/3). Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.
Róg, S. (1995). Pracę w Głównym Urzędzie Statystycznym rozpocząłem w lipcu 1930 r. In S. Jońca (Ed.), Obchody jubileuszowe 200-lecia statystyki polskiej i 75-lecia Głównego Urzędu Statystycz-nego (p. 145–157). Główny Urząd Statystyczny. https://bws.stat.gov.pl/BWS/Archiwum/gus_bws _46_Obchody_jubileuszowe_200-lecia_statystyki_polskiej.pdf .
Szturm de Sztrem, E., Derengowski, J., & Wiśniewski, J. (1939). Sprawozdanie Zarządu Polskiego Towarzystwa Statystycznego. Przegląd Statystyczy, 2(1), 88–102.
Szturm de Sztrem, T. (1959). Instytut Gospodarstwa Społecznego. Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Szturm de Sztrem, T. (1961). O badaniach statystycznych Ludwika Landaua w latach wojny i okupacji 1939–1945. Przegląd Statystyczny, (2), 211–216.
Walczak, T. (2013). Losy polskiej statystyki w okresie okupacji 1939–1945. In T. Walczak (Ed.), Historia, stan obecny i aktualne wyzwania wobec statystyki publicznej (pp. 45–46). Główny Urząd Statystyczny.
Zdrodowska, S. (1992). Losy księgozbioru Biblioteki GUS w okresie okupacji hitlerowskiej. Wiadomości Statystyczne, 37(12), p. 23–27.
